Dinsdag 21 maart werd de eerste Sociale Troonrede uitgesproken, een initiatief van so/creatie (met oud-se.lab teamgenoot Rutger van Weeren), The Social Firm en Kyver. De Sociale Troonrede is een verzameling van visies, thema’s, barrières, kansen, vragen, ontwikkelingen en trends op het gebied van sociaal ondernemerschap. Ruim 150 sociaal ondernemers hebben hieraan bijgedragen. Kristel Logghe van se.lab en het Social Powerhouse luidde het thema Zorg voor Elkaar in bij de lancering in de Social Impact Factory. Onderstaand een samenvatting van haar bijdrage:
Wat zijn de meest opvallende eigenschappen van sociaal ondernemers in het sociale domein? (in zorg en welzijn):
- Inspelen op behoeften in de praktijk.
Sociaal ondernemers gaan uit van de behoefte/lacune die zij signaleren in de praktijk. Zoals ook verwoord in De Sociale Troonrede: ‘zij spelen in op kansen die reguliere instellingen niet oppakken’.
Voorbeeld: 900.000 ouderen voelen zich eenzaam, 20% van de ouderen die thuiszorg krijgen, zijn ondervoed. Bijzonder Thuisafgehaald speelt hierop in doordat deze ouderen met thuiskoks samen gaan koken, waardoor zij èn gezonde voeding binnenkrijgen èn uit hun sociaal isolement komen.
En dat zij dit doen vanuit passie en ook vaak vanuit een persoonlijke interesse.
Voorbeeld: Nicolette Mak die ValidExpress oprichtte omdat haar broer met een moeilijk lichaam nergens aan het werk kwam.
- Uitgaan van kracht in plaats van beperkingen doelgroep
Sociaal ondernemers kijken niet zozeer kijken naar de beperkingen van de doelgroep en wat er allemaal aan zorg nodig is, maar gaan juist uit van de kracht/talenten van de doelgroep. Voorbeeld: Granny’s Finest die wekelijkse breiclubs voor ouderen organiseert, waarbij de granny’s ontwerpen van jonge designers breien (waardoor deze jonge designers hun ontwerpen op de markt kunnen brengen). Als je een sjaal of trui koopt, hangt hier een kaartje aan van de oma die deze gebreid heeft en op internet kun je haar bedanken.
Voorbeeld: Ctaste, een belevenisrestaurant in het pikdonker waar je geholpen wordt door de ‘experts in het donker’, mensen die blind zijn. Wajongers die op hun 18e een brief krijgen dat zij voor de rest van hun leven een uitkering krijgen, ofwel geen waarde hebben voor de samenleving… terwijl ze met goede begeleiding een winstgevend restaurant kunnen laten draaien. Ook de maatjesprojecten van bijvoorbeeld TwoGetThere of Stichting Vitalis zijn hier een mooi voorbeeld van.
- Benutten sociale overwaarde in de samenleving
Sociaal ondernemers zijn goed in het inschakelen van het sociale netwerk, ofwel zij benutten de ‘sociale overwaarde’ in de samenleving. Iedere persoon of organisatie heeft wel iets van waarde (tijd, expertise, middelen, faciliteiten, passie) over, waarmee een ander geholpen is.
Enkele voorbeelden hiervan zijn: OPOEH (opa’s en oma’s passen op een huisdier), de Zorgoppas (matching site voor oppassers van kinderen met een beperking), Fello (app om mantelzorg beter af te stemmen).
- Slimmer samenwerken en organiseren
Samenhangend met de vorige eigenschap, is kenmerkend aan sociaal ondernemers in zorg en welzijn dat ze slimmer (en effectiever) organiseren.
Het grootste succesvoorbeeld hiervan is BuurtZorg, die door zonder overhead en met slimme ICT-ondersteuning te werken thuiszorgmedewerkers hun eigen diensten laat regelen en ze hiermee meer autonomie geeft. Andere voorbeelden zijn Zorgverslimming voor betere samenwerking tussen professionele en mantelzorgers, of bejaardenhuizen 2e jeugd van Habion en andere voorbeelden, waarbij studenten in deels onrendabele verzorgingshuizen (vanwege wijzigingen in de AWBZ) wonen en in ruil voor een luxe kamer een vast aantal uren met de bejaarden doorbrengen, waar beide partijen blij van worden.
Wat ook genoemd wordt in De Sociale Troonrede is dat kleinere initiatieven nauwelijks gezien worden. En dat ze meer zouden moeten samenwerken.
Dit komt ook uit het recent gepubliceerde McKinsey rapport, waarin wordt aangegeven dat de afgelopen 5 jaar het aantal sociale ondernemingen met 70% is gegroeid, velen van hen actief zijn in zorg en welzijn/het sociale domein, maar moeilijk aan startkapitaal kunnen komen en ook vaker weer noodgedwongen moeten stoppen.
We zien wel een ontwikkeling, waarbij sociaal ondernemers in het sociale domein steeds vaker kunnen bewijzen dat ze effectiever en goedkoper zijn dan grote zorg- en welzijnsinstellingen –met opstellen maatschappelijke Business Cases, impact metingen, afsluiten Social Impact Bonds etc.
Ook doen ze steeds vaker mee met maatschappelijke aanbestedingen, maar aangehaakt aan een grote welzijnsinstelling, die een andere cultuur (en vaak meer bureaucratische werkwijze) heeft en waar nog steeds het overgrote deel van het budget heengaat, terwijl de sociale ondernemingen de moeilijkste doelgroepen bereiken (voorbeeld: StreetliveTV die Marokkaanse jongeren op straat bereikt die niets moeten hebben van de reguliere welzijnsinstellingen).
En daarom gaan we een Manifest opstellen, dat we voor Prinsjesdag aan de Tweede Kamer en het nieuwe kabinet sturen met een bijbehorend ondersteuningsprogramma om ervoor te zorgen dat sociaal ondernemers in het sociale domein hun marktaandeel kunnen vergroten en meer impact kunnen maken.
Interesse? Stuur een mail aan kristel@socialpowerhouse.nl.
Social Enterprise Lab en het Social Powerhouse gaan nauwer samenwerken:
- Social Powerhouse blijft de beweging en het netwerk voor èn door sociaal ondernemers in met name het sociale domein;
- Inhoudelijke programma’s voor sociaal ondernemers van beide organisaties zullen vanaf nu vanuit het Social Enterprise Lab worden ontwikkeld en georganiseerd.